کسانی که در سنین مختلف به رفتار مدگرایی تظاهر می‌کنند‏، افرادی هستند که در ادامه زندگی خود معمولاً به بیماری‌های رفتاری و روانی ناشی از مدگرایی بیشتر دچار می‌شوند ؛ افسردگی شایع‌ترین بیماری است که افراد مدگرا به آن مبتلا می‌شوند.بنا به تعریف، آسیب اجتماعى به نوعى عمل فردى یا جمعى گفته مى‌شود که در چارچوب اصول  اخلاقى و قواعد جمعى به صورت رسمى یا  غیر رسمى مورد رعایت قرار نگیرد و در نتیجه با منع قانونى یا قبح اخلاقى جامعه روبه‌رو شود. تقریباً همه ما، ناخودآگاه  تابع مد هستیم و از آن پیروی می‌کنیم و مدگرایی یعنی رفتار افراطی در اجرای آنچه در بعضی از جوامع در لباس،آرایش، پیرایش و حتی گفتمان صورت می گیرد. از آنجا که فطرت بشر همواره به دنبال زیبایی است، بنابراین مدگرایی در جوامع به خاطر پیروی از رفتارهایی که باعث زیباتر شدن زنان ومردان است رایج می‌شود. بر این اساس مجید ابهری رفتارشناس اجتماعی مد را یک الگوی فرهنگی می‌داند که عده‌ای ظاهر خود را با آن تطبیق میدهند.
یک بام و دوهوایی در پذیرش مد
گستره مد به اندازه وسعت زندگی انسان است و همه‌شئونات او را در برمی‌گیرد. تغییرات مدگونه، در سطح علم و فناوری، بینش‌ها ، منش‌های تربیتی و رفتاری پوشش، آرایش، محیط آرایی و… قابل جریان است.عده‌ای آنچنان مد و مدگرایی را ارزش می‌دهند که آن را از نشانه‌های رشد و تمدن بالا می‌پندارند اما عده‌ای نیز در سردرگمی «مد» افتاده وپذیرش تحول مدگرایی را نوعی عقب افتادگی، خودباختگی و بی‌هویتی می‌دانند و در هر لحظه با هر نوع مدگرایی مبارزه می‌کنند. به طور مثال اگر در شکل لباس پوشیدن‌ها، آداب پذیرایی، معماری خانه و … تغییرات متجددانه و نوآوری صورت گرفته باشد، مخالفت می‌ورزند؛ چرا که آگاهی از شناخت  مد (خوب یا بد) ندارند، لذا شیوه زندگی جدید و امروزی را به سختی قبول می‌کنند.بر این اساس مدگرایی را به طور مطلق نمی‌توان رد کرد و از سویی ، پذیرش کامل و بی چون و چرا آن نیز عاقلانه نیست، بلکه میانه رو بودن با آن بهترین شیوه برخورد با مد و مدگرایی است.
اما دلایل مدگرایی چیست؟
تنوع طلبی و نوگرایی: استقلال طلبی، تنوع دوستی، هیجان‌خواهی و نوگرایی از جمله ویژگی‌های دوران جوانی است. البته در سن نوجوانی نیز داشتن تمایل نوگرایی و امروزی شدن باعث می‌شود که فرد از هنجارهای پیشین خود فاصله بگیرد و به هویتی متفاوت از دیگران دست پیدا کند. پس افرادی که میل به تازه جویی و تازه خواهی دارند، از مد پیروی می‌کنند. اگر این میل  در آنها بسیار باشد آنان به دنبال مدهای عجیب و غریب می‌روند؛ چرا که برای آنها فقط متفاوت بودن مطرح است نه زیبایی  مدگرایی.

همانندسازی: این مسئله فرایندی ناهشیار است که فرد، طی آن ویژگی‌فرد دیگری را برای خود سرمشق قرار می‌دهد و با تقلید از نگرش‌ها و ویژگی‌رفتاری وی احساس می‌کند که مقداری از قدرت و کفایت او را نیز به دست آورده است. همانندسازی می‌تواند با شخصیت‌های معروف گذشته، هنرپیشه‌های سینما، نوازندگان و آواز خوانان و یا گروه‌های مختلفی مانند«هیپی»‌ها باشد و فرد، خود را از نظر ظاهری شبیه آنها ساخته و  همانندسازی کند.

رقابت و چشم و هم‌چشمی با دیگران: انگیزه رقابت وچشم و هم چشمی با دیگران، از دیگر عوامل پیروی از مد در بین جوانان و نوجوانان محسوب می‌شود.

مدگرایی و التزام ناشی از دوستی: یکی از عوامل پیروی از مد این است که جوانان و نوجوانان برای اینکه مورد تمسخر و تحقیردوستان قرار نگیرند از مدهای رایج پیروی می‌کنند.

جلب توجه دیگران: افرادی هستند که با تعویض و تغییر روزانه  لباس، آرایش و خریدن لباس‌های گران قیمت ومد روز، درصدد جلب توجه دیگران هستند.

تشخص طلبی: برتری جویی و تشخص طلبی از دیگر عوامل پیدایش مد در بین جوانان است. افرادی که خود را برتر از دیگران و مربوط به  قشر مرفه جامعه می‌دانند، سعی می‌کنند این برتری را درگویش، لباس پوشیدن، محیط آرایی و سبک آرایش و زیور آلات خود نشان دهند و لذا مدهای جدید را مطرح می‌کنند.

جنبه روانی و مدگرایی: کمبود محبت، تزلزل شخصیت و هویت یابی و تبلیغات رسانه‌ای از علل گرایش به مد است.

رسانه و نقش آن در مدگرایی

گفتنی است گسترش وسایل ارتباط جمعی به ویژه ماهواره و فناوری‌های جدید رایانه‌ای باعث شده که جوانان با جوامع و فرهنگ‌های گوناگون ارتباط برقرار کنند. در نتیجه باعث تقلید کورکورانه آنها از ظاهرها، آن هم در حد افراطی می‌شود و همچنین باعث شده تا جوانان و نوجوانان به رفتارها و هنجارهای متضاد با ارزش‌های اعتقادی و باورهای درونی خویش رو آورند. این خطرناک‌ترین حالت مدگرایی است و جامعه را از درون تهی می‌کند و در واقع عقیده‌اسلامی جوانان و نوجوانان را ربوده و جوانان را در اختیار غرب می‌گذارد.

بر این اساس  پرفسور محمدحسین فرجاد، محقق و آسیب شناس اجتماعی مد را پدیده‌ای صوری می‌داند که افراد، آن را بدون توجه و توجیه منطقی می پذیرند، بدون آنکه عاقبت و سرانجام آن، را بدانند.

وی معتقد است: نوگرایی در خلاقیت و ابتکار افراد، پدیده‌ای مثبت و در “مد”، پدیده‌ای منفی است. چون انسان موجودی اندیشه مند و خلاق است و گرایش به مد، از شئونات انسانی به دور است

ابهری همچنین در ادامه با بیان اینکه از نگاه رفتارشناسی افراط در مدگرایی به عنوان یک ناهنجاری رفتاری در جامعه است که باعث صرف وقت و هزینه می‌شود،‏ اظهار کرد: این موضوع  از نظر منطق، رفتاری قابل پذیرش نیست و گاه برخی از مدها اهانت به شخصیت انسانی فرد و سایر شهروندان می‌شود.

وی یادآور شد: به طور مثال لباس‌های کهنه و پاره که برخی چوانان استفاده می‌کنند و به نظر خودشان باعث زیبایی و یا امروزی بودن آنها می‌شود، تنها تمسخر شخصیت انسانی است.

تاثیر هم‌سالان در مدگرایی
مصطفی فروتن به عنوان یک آسیب‌شناس تاثیر هم‌سالان را یکی از دلایل مد گرایی می‌داند و بر این باور است که فرد بدون آگاهی از تاثیر پذیری از هم‌سالان خود پیروی می‌کند و سایرعوامل آن متوجه خصوصیات سنی فرد می‌شود.

وی افزود: افراد مدگرا دچار ضعف‌های مختلفی از جمله ضعف فرهنگی‌هستند؛ ضعف فرهنگی معمولاً به دنبال ناآگاهی‌های خود فرد و خانواده‌های آنها اتفاق می‌افتد. این ناآگاهی‌ها لزوماً مناسبت موضوعی با میزان تحصیلات  والدین یا خود فرد ندارد.

این آسیب شناس شاخص‌ترین سن در افراد مدگرا را سنین نوجوانی ومدگرایی را از تبلورات سنی این گروه دانست و خودباختگی و خودشیفتگی را از علل روی آوردن این افراد  به مد معرفی کرد و گفت: چیزی که باعث می شود که برخی به مدگرایی روی آورند، می‌تواند نوعی اعتراض نیز باشد.

وی افزود: لزوماً هر کسی که به مدگرایی روی آورده، منظورش این نیست که حتماً از یک سبک خاص پیروی می‌کند؛ شاید این یک زبان اعتراض باشد که این اعتراض می‌تواند در قالب‌های مختلف از جمله  لباس قرار بگیرد.

فروتن در بخش دیگری از سخنانش عنوان کرد: افرادی که با در پیش گرفتن مد خودنمایی می‌کنند، سعی دارند با این رفتار و تغییر ظاهر حرف بزنند؛ به نوعی می‌خواهند با نوع پوشش منظور و حرف درون خود را اعلام و خلاهای درونی خود را پر کنند که  پس از گذشت زمان  دیگر سنشان اجازه نمی‌دهد با این‌گونه لباس در جامعه ظاهر شوند، بنابراین سعی می کند با پیروی ار سایر رفتارها به کار خود ادامه  و خلاها را پر کنند.

گستردگی افسردگی و اعتیاد در مدگراها

کسانی که در سنین مختلف به رفتار مدگرایی تظاهر می‌کنند‏ افرادی هستند که در ادامه زندگی خود معمولاً به بیماری‌های رفتاری و روانی ناشی از مدگرایی بیشتر دچار می‌شوند‎ افسردگی شایع‌ترین بیماری است که افراد مدگرا به آن مبتلا می‌شوند.

وی می‌گوید:  به دنبال افسردگی‌ها و تشدید آن، سوء مصرف موادمخدر این افراد را تهدید می‌کند. تحقیرها و کنایه‌هایی که فرد مدگرا به دلیل نوع پوشش و رفتاری که دارد از خانواده و اطرافیان خود می شنود او را به انزوای عمیقی در جامعه فرو می‌برد ودر نهایت این انزوا با مصرف مواد مخدر ترکیب می‌شود.

محققان بر این باور هستند که مدگرایی صرفاً یک بحث عادی نیست و فقط این نیست که یک جوان یک لباس یا یک مارک به خصوصی را می‌پوشد و لزوماً افراد نباید به ظاهر خود رسیدگی کنند و شیک‌پوش باشند بلکه  باید طوری برنامه‌ریزی شود که با توجه به مقدورات و زیر ساخت های فرهنگی و ملی یک کشور باید به شیک پوشی و به ظاهر رسیدن افراد توجه کرد نه اینکه مخالفتی وجود داشته باشد و در دین اسلام نیز تاکیدات بسیاری بر حفظ آراستگی، نظافت و زیبایی شده است.

http://tehranpress.com/en/news-details/19133